Betlejem – miejsce narodzin Jezusa. Gdzie leży, co oznacza, jak tam obchodzi się Boże Narodzenie? Czy święta zostały odwołane?

Betlejem, miasteczko, w którym według Ewangelii urodził się Jezus, leży niecałe 10 km od centrum Jerozolimy. Tak blisko, a jednak tak daleko! Mimo niewielkiej odległości od Jerozolimy, Betlejem nie należy do Izraela, lecz do Palestyny – znajduje się na tzw. Zachodnim Brzegu Jordanu.

Betlejem – mapa:

Terytoria te są w większości de facto okupowane przez Izrael, dlatego mieszkańcy Betlejem doświadczają uścisku z obu stron: podejrzliwe siły Izraela utrzymują tu surowy porządek, a jednocześnie radykalny Hamas otwarcie dąży do stworzenia w Palestynie państwa islamskiego, w najlepszym razie niechętnego chrześcijanom.

Mimo trudnej sytuacji politycznej jeszcze do zeszłego roku obchody Bożego Narodzenia w Betlejem zawsze były huczne i radosne, z wielkimi choinkami na Placu Narodzenia, żywą szopką na Placu Żłobu i tysiącami pielgrzymów, przybywających z całego świata, by spędzić święta w Bazylice Narodzenia Pańskiego.

Boże Narodzenie w Betlejem było uroczystością nie tylko religijną, ale i świecką. Obchody stanowiły dla Palestyńczyków szansę pokazania się światu z dobrej strony, nie mówiąc o potężnym zastrzyku finansów, jaki wiązał się z napływem pielgrzymów i turystów.

W tym roku jednak święta w Betlejem mają wyglądać zupełnie inaczej. Co się zmieni?

Czytaj też: W Watykanie stanęły bożonarodzeniowe dekoracje. Tę wspaniałą tradycję zawdzięczamy Polakowi

Przywódcy kościołów chrześcijańskich w Betlejem zapowiedzieli, że w tym roku obchody Bożego Narodzenia będą miały w miasteczku zupełnie innych charakter. Duże uroczystości zostały odwołane, nie będzie też rozświetlonych choinek ani koncertów. Duch Świąt ma się wyrażać tylko w mszach i modlitwach.

Odwołanie hucznych obchodów Bożego Narodzenia w Betlejem wiąże się oczywiście z wojną, jaka wybuchła między Izraelem i Palestyną po zamachach z 7 października 2023. Zachodni Brzeg jest częścią tego samego państwa, do którego należy Strefa Gazy (oddalona o ok. 50 km od Betlejem). Mieszkańcy Betlejem solidaryzują się z cywilami i niewinnymi ofiarami ataków Izraela na Strefę Gazy, podobnie jak z ofiarami zamachów Hamasu na izraelskich cywilów.

Być może najbardziej przejmujący wyraz tej solidarności dali betlejemscy luteranie, którzy w swoim kościele zbudowali szopkę bożonarodzeniową nawiązującą do obecnej sytuacji w Palestynie. Szopka składa się z gruzów domów, pośród których leży dzieciątko Jezus, owinięte w kefiję – tradycyjną chustę noszoną przez Palestyńczyków.

– Gdyby Jezus miał urodzić się w Betlejem dziś, przyszedłby na świat wśród gruzów – tłumaczy ideę nietypowej szopki pastor Munther Isaac.

Ponura szopka to dobry wyraz nastrojów panujących obecnie w Betlejem. W przeciwieństwie do poprzednich lat, obecnie do miasteczka przybywa bardzo niewielu zagranicznych gości.

Wojna nigdy nie sprzyja turystyce, a skomplikowana sytuacja w Betlejem sprawia, że trudno tu poczuć ducha jakichkolwiek świąt. Lokalne hotele, restauracje i sklepy z pamiątkami świecą pustkami, co wróży bardzo źle gospodarce całej okolicy, opartej w ok. 90 proc. na turystyce, głównie pielgrzymkowej.

Nazwa Betlejem wywodzi się wprost od hebrajskich słów Bet Lechem, oznaczających Dom Chleba. Dla chrześcijan, uznających Jezusa z Nazaretu za Chleb Życia, nazwa jest w dużej mierze odpowiednia. Właśnie w tym miasteczku według Ewangelii Mateusza i Łukasza urodził się Chrystus. Stało się to właściwie przypadkiem, bo Jego rodzina mieszkała na stale w Nazarecie, a do Betlejem przybyła, by wziąć udział w spisie ludności (rodzina Józefa wywodziła się z tych okolic).

Czytaj też: 11 najpiękniejszych jarmarków bożonarodzeniowych według internautów. Polski jarmark wysoko w rankingu i nie chodzi o Kraków ani Gdańsk!

W ciągu ponad 2 tys. lat historii chrześcijaństwa wszystkie miejsca związane w jakikolwiek sposób z życiem Jezusa zostały zidentyfikowane (czasem raczej umownie) i zamienione w sanktuaria. Nie inaczej jest z Betlejem, pośrodku którego wznosi się dziś imponująca Bazylika Narodzenia Pańskiego z IV w., jeden z najstarszych na świecie nieprzerwanie funkcjonujących kościołów chrześcijańskich.

Pod Bazyliką leży Grota Narodzenia, czyli dokładne miejsce, w którym według tradycji urodził się Jezus (starożytne judejskie żłoby czy stajnie miały raczej formę grot lub rozpadlin w skałach, a nie drewnianych konstrukcji, jakie znamy z polskich wsi). Grota jest dziś bogato zdobiona, a nad samym miejscem narodzin stoi prawosławny ołtarz.

Bazylika Narodzenia Pańskiego w Betlejem na mapie:

Do innych ważnych miejsc w Betlejem należą np. Grota Mleczna (tutaj według tradycji Święta Rodzina miała przygotowywać się do wyruszenia do Egiptu; sproszkowany tuf z Groty Mlecznej był w średniowieczu uznawany za cenną relikwię), tzw. Studnia Dawida oraz grób Racheli.

Zapraszamy do obejrzenia vloga z podróży do Betlejem:

Źródła: CNN, New Arab, Enjoy Bethlehem, Reuters

Czytaj też: 13 najpiękniejszych szopek bożonarodzeniowych w Polsce: musicie je zobaczyć! Gdzie się znajdują, czym zachwycają, kiedy można je oglądać?